Ustawodawca po raz kolejny rozszerzył katalog towarów i usług objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia. W nowelizowanej ustawie o VAT znalazło się m.in. aż 47 usług budowlanych z obowiązkiem rozliczenia VAT należnego przeniesionym ze sprzedawcy na nabywcę. Dowiedz się, jakie zasady obowiązują w tym względzie od 1 stycznia 2017 r.
Nowelizacja ustawy o VAT od 1 stycznia 2017 r. ma na celu przede wszystkim uszczelnienie systemu podatkowego i zwiększenie wpływów z VAT do budżetu państwa. Aby ten cel osiągnąć, ustawodawca sięgnął po sprawdzone rozwiązania – m.in. mechanizm odwrotnego obciążenia. W 2017 r. katalog towarów i usług, dla których obowiązek rozliczenia VAT należnego przeniesiono ze sprzedawcy na nabywcę, został istotnie poszerzony.
Odwrotne obciążenie – co to takiego
W przypadku większości towarów i usług obowiązek rozliczenia VAT należnego i wystawienia faktury spoczywa na sprzedawcy. W przypadku towarów i usług objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia VAT należny rozlicza nie sprzedawca, lecz nabywca. Ten pierwszy nadal ma obowiązek wystawienia faktury, jednak nie wykazuje w niej podatku VAT – na dokumencie umieszcza za to wyrażenie „odwrotne obciążenie”. Obowiązanym do wykazania zarówno VAT należnego, jak i naliczonego podlegającego odliczeniu z takiej faktury jest nabywca towaru lub usługi.
Towary objęte mechanizmem odwrotnego obciążenia zostały wymienione w załączniku nr 11 do ustawy o VAT. Od 1 stycznia 2017 r. znalazły się tam m.in. nowe towary z kategorii złota, srebra i platyny, a także procesory. Dla procesorów ustawodawca przewidział jednak limit jednolitej gospodarczo transakcji w wysokości 20.000 zł.
Aby mechanizm odwrotnego obciążenia dla towarów miał zastosowanie, muszą zostać spełnione warunki, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT:
Art. 17. 1. Podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne:
(…)
7) nabywające towary wymienione w załączniku nr 11 do ustawy, z zastrzeżeniem ust. 1c, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
a) dokonującym ich dostawy jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9,
b) nabywcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny,
c) dostawa nie jest objęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 lub art. 122;
Nowe usługi objęte odwrotnym obciążeniem w 2017 r.
Do końca 2016 r. ustawa o VAT wskazywała na objęte mechanizmem odwrotnego obciążenia wyłącznie usługi w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych. Odpowiednia regulacja w tym zakresie znajdowała się w art. 17 ust. 1 pkt 8 tego aktu prawnego przed nowelizacją.
Od 1 stycznia 2017 r. do ustawy o VAT został dodany zupełnie nowy załącznik nr 14. Wymieniono w nim aż 48 usług, w tym przeniesione ze wspomnianego przepisu usługi w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych. Pozostałe 47 czynności to różnego rodzaju usługi budowlane. Ustawodawca zdecydował się objąć te czynności mechanizmem odwrotnego obciążenia ze względu na zaobserwowane w branży budowlanej liczne nadużycia. Przeniesienie obowiązku rozliczenia VAT należnego ze sprzedawcy na nabywcę ma położyć kres nieuczciwym praktykom i zwiększyć wpływy do budżetu publicznego.
Zgodnie z dodanym do ustawy ust. 1h w art. 17, w przypadku usług budowlanych mechanizm odwrotnego obciążenia ma zastosowanie, jeśli usługodawca świadczy je jako podwykonawca.
Ponadto objęcie tym mechanizmem usług ma miejsce wyłącznie wtedy, gdy obie strony – usługodawca i usługobiorca – są czynnymi podatnikami VAT. Czytamy o tym w art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy:
Art. 17. 1. Podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne:
(…)
8) nabywające usługi wymienione w załączniku nr 14 do ustawy, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
a) usługodawcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9,
b) usługobiorcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny.
Nowe przepisy dotyczące usług budowlanych mają zastosowanie do czynności wykonanych od 1 stycznia 2017 r.