Gruntowna modernizacja struktur administracji podatkowej ma przyczynić się do jeszcze lepszego wykrywania nadużyć podatkowych i prowadzenia skuteczniejszych kontroli. Krajowa Administracja Skarbowa od 1 marca 2017 r. wykorzystuje m.in. Centralny Rejestr Danych Podatkowych, Jednolity Plik Kontrolny oraz zaawansowane systemy analityczne. Dla uczciwych przedsiębiorców ma być lepiej, za to oszuści i przestępcy podatkowi muszą liczyć się z potężnym przeciwnikiem: kontrolą celno-skarbową.
Zapowiadana od miesięcy reforma struktur administracji podatkowej od 1 marca 2017 r. przybrała realny kształt. Powołana została Krajowa Administracja Skarbowa, która połączyła administrację skarbową (urzędy skarbowe i izby administracji skarbowej), kontrolę skarbową (urzędy kontroli skarbowej) oraz Służbę Celną (izby, urzędy i oddziały celne).
Celem ustanowienia KAS jest przede wszystkim poprawa ściągalności podatków oraz skuteczniejsza realizacja dochodów z tytułu opłat należności celnych i niepodatkowych należności budżetowych. Ta nowa struktura ma chronić interes Skarbu Państwa i obszaru celnego Unii Europejskiej.
KAS: zmiany w kontrolach podatkowych od 1 marca 2017 r.
Ustanowienie Krajowej Administracji Skarbowej ma poprawić skuteczność dokonywanych kontroli. Uczciwi przedsiębiorcy nie muszą jednak obawiać się zwiększonej ilości szczegółowych analiz i wyszukiwania błędów przez urzędników. Przeciwnie, KAS ma przyczynić się do zmniejszenia liczby dokonywanych kontroli – podmioty dopuszczające się nadużyć mają być lepiej wykrywane, dzięki czemu kontrole staną się bardziej skuteczne.
W ramach KAS prowadzone są dwa reżimy kontrolne: kontrola podatkowa oraz kontrola celno-skarbowa. W przypadku kontroli podatkowej niewiele się zmieniło w porównaniu do stanu prawnego sprzed 1 marca 2017 r. – działania kontrolne nadal są prowadzone przez urzędy skarbowe, na takich samych zasadach jak wcześniej. Kontrola celno-skarbowa od 1 marca 2017 r. prowadzona jest przez urzędy celno-skarbowe, których zadaniem jest sprawdzanie przestrzegania prawa podatkowego, celnego, dewizowego oraz przepisów dot. urządzania i prowadzenia gier hazardowych.
Kontrole prowadzone przez urzędy skarbowe wciąż podlegają tym samym procedurom, którym podlegały przed 1 marca 2017 r. W dalszym ciągu obowiązują również gwarancje dla przedsiębiorców przewidziane w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej, takie jak obowiązek zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli, ograniczenie czasu trwania kontroli czy zakaz równoczesnych kontroli. Co więcej, w 2017 r. weszły w życie przepisy stanowiące dla uczciwych podatników dodatkowe zabezpieczenie – dotyczą one m.in. zakazu ponownej kontroli w tej samej sprawie, obowiązku przeprowadzania kontroli dopiero po wcześniejszej analizie prawdopodobieństwa naruszenia prawa czy możliwości wniesienia skargi do sądu administracyjnego na przewlekłe prowadzenie kontroli.
Resort finansów przekonuje, iż w związku z wprowadzeniem KAS większość przedsiębiorców nie odczuje zmian w kwestii prowadzonych kontroli. Mają je natomiast odczuć struktury mafijne i inne podmioty dopuszczające się poważnych przestępstw, takich jak wyłudzenia VAT, fałszowanie faktur, przemyt czy pranie brudnych pieniędzy. Narzędziem w walce z oszustami podatkowymi ma być kontrola celno-skarbowa, która ma prawo przeprowadzać odpowiednie czynności bez uprzedniego zawiadomienia, dokonywać przesłuchań czy przeszukiwać mieszkania osób oskarżonych o nadużycia.
Kontrole niezakończone przed 1 marca 2017 r. przez urzędy kontroli skarbowej zostały przejęte przez urzędy celno-skarbowe – prowadzone są na takich samych zasadach jak poprzednio. Podatnik zachowuje też prawo do odwołania od decyzji wydanej przez urząd kontroli skarbowej. Odwołanie takie należy wnieść do izby administracji skarbowej za pośrednictwem urzędu celno-skarbowego mającego siedzibę w tym samym województwie, w którym w poprzednim stanie prawnym mieścił się urząd kontroli skarbowej.
Narzędzia wykorzystywane przez KAS
Krajowa Administracja Skarbowa ma realizować zadania przy wykorzystaniu narzędzi takich jak m.in. Centralny Rejestr Danych Podatkowych (CRDP). System ten gromadzi i przetwarza dane zawarte w deklaracjach podatkowych, decyzjach, postanowieniach, tytułach wykonawczych itp., a także przetwarza dane zgromadzone w Centralnym Rejestrze Podmiotów – Krajowej Ewidencji Podatników.
KAS wykorzystuje także Jednolity Plik Kontrolny (JPK) oraz systemy analityczne, które pozwalają skuteczniej typować podmioty do kontroli. Dokonywanie tradycyjnych kontroli w firmie ma zostać jeszcze bardziej ograniczone – większość spraw ma zostać rozwiązana na etapie czynności sprawdzających.
Struktura Krajowej Administracji Podatkowej
KAS od 1 marca 2017 r. składa się z następujących organów: ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, dyrektorów izb administracji skarbowej, naczelników urzędów skarbowych oraz naczelników urzędów celno-skarbowych.
Terenowymi jednostkami KAS są izby administracji skarbowej, urzędy skarbowe oraz urzędy celno-skarbowe wraz z podległymi im oddziałami celnymi.
W skład KAS wchodzą również: Krajowa Informacja Skarbowa, Komórki organizacyjne obsługujące ministra właściwego ds. finansów publicznych, Krajowa Szkoła Skarbowości oraz Centrum Informatyki KAS.
Szef KAS od 1 marca 2017 r. przejął zadania uprzednio wykonywane przez ministra finansów, w szczególności nadzorowanie administracji podatkowej, a także zadania Szefa Służby Celnej, Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej oraz Generalnego Inspektora Informacji Finansowej.
Ponadto, w zakresie rozstrzygania spraw podatkowych uprawnienia naczelnika urzędu skarbowego, naczelnika urzędu celno-skarbowego czy dyrektora izby administracji skarbowej, jako organu podatkowego, od 1 marca 2017 r. zostały przyznane jednocześnie radcy skarbowemu wykonującemu w tym organie czynności orzecznicze.
Zobacz też: Duży, średni, mały i mikroprzedsiębiorca – definicje dla celów JPK